Adviseren over vaccinaties

Voor een consistente advisering over het aanbod van vaccinaties in publieke vaccinatieprogramma's, zoals het rijksvaccinatieprogramma, hanteert de vaste Commissie Vaccinaties een beoordelingskader. In het kader staat aan welke vijf criteria een vaccinatie moet voldoen voor een positief advies van de commissie. Zo moet er sprake zijn van een zekere mate van ziektelast, moet het vaccin voldoende effectief en veilig zijn, en vaccinatie aanvaardbaar. Ook staan in het beoordelingskader additionele overwegingen en aandachtspunten die een rol spelen bij de advisering, zoals de kosteneffectiviteit.

Het beoordelingskader is in 2023 herzien. Het herziene beoordelingskader is van toepassing met ingang van 1 januari 2024.

Beoordelingskader vaccinaties, herziene versie

Criteria

Ernst en omvang van de ziekte

De infectieziekte leidt tot een aanmerkelijke ziektelast: de infectieziekte is ernstig voor individuen, en/of de infectieziekte treft (potentieel) een omvangrijke groep.

Doel van de vaccinatie

Voor de vaccinatie wordt een (of meerdere) doel(en) gedefinieerd.

Voorbeelden van doelen zijn verminderen van de ziektelast, uitbannen van een ziekte (eradicatie of eliminatie), groepsbescherming in stand houden, indirecte bescherming van risicogroepen, of vaccinatie vanwege maatschappelijk belang, zoals voorkomen van de ontwrichting van de zorg of maatschappij. Ook alternatieven voor vaccinatie, zoals immunisatie of hygiënemaatregelen, worden overwogen.

Effectiviteit van de vaccinatie

Het vaccin is effectief in het voorkomen van ziekte of reduceren van symptomen

Veiligheid van de vaccinatie

Eventuele nadelige gezondheidseffecten van de vaccinatie (bijwerkingen) doen geen belangrijke afbreuk aan de gezondheidswinst.

Aanvaardbaarheid van de vaccinatie

De last die een individu ondervindt door de afzonderlijke vaccinatie en door het totale vaccinatieprogramma staat in een redelijke verhouding tot de gezondheidswinst voor de persoon zelf en de bevolking als geheel.

Additionele overwegingen en aandachtspunten

Kosteneffectiviteit

De commissie beschrijft de beschikbare kosteneffectiviteitsanalyses en gebruikt die, indien van toepassing, bij de afweging van verschillende vaccins en vaccinatieschema’s.

Uitvoering

De commissie adviseert soms over de uitvoering of onderdelen daarvan, bijvoorbeeld op medisch-inhoudelijke gronden of vanwege specifieke vaccineigenschappen of moeilijk te identificeren doelgroepen.

Deelname en draagvlak

De commissie streeft ernaar in haar advisering inzicht te verschaffen in draagvlak voor en verwachte deelname aan nieuw in te voeren vaccinaties. Waar nodig kan in de advisering worden ingegaan op de inzet van opkomstverhogende interventies.

Vaccinatie naast bestaande programma’s

Wanneer wordt geadviseerd om een vaccinatie niet via een publiek programma aan te bieden, kan vaccinatie wel aangewezen zijn voor specifieke doelgroepen of individuen. De commissie beschrijft zo goed mogelijk wanneer dit aan de orde is, en om welke groepen het dan zou kunnen gaan.

Vaccinatieaanbod in het buitenland

De commissie presenteert doorgaans een overzicht van de inzet van de vaccinatie in het buitenland. Waar mogelijk en relevant brengt de commissie de verschillen tussen landen in beeld, om duiding te geven aan de overwegingen in Nederland en in buurlanden.

Vervolgadvisering

Er kunnen redenen zijn om een advies te heroverwegen, bijvoorbeeld veranderingen in het aantal ziektegevallen, de beschikbaarheid van nieuwe vaccins of nieuwe wetenschappelijke inzichten over vaccins of vaccinaties. De commissie geeft of dat speelt en voor de betreffende vaccinatie en, indien mogelijk, op welke termijn.