COVID-19-gerelateerde adviezen
In 2021 brengt de Gezondheidsraad 36 COVID-gerelateerde adviezen uit. Het leeuwendeel betreft de vaccinatiestrategie, de inzet van afzonderlijke vaccins, vaccinatie bij uiteenlopende leeftijdsen doelgroepen en boostervaccinatie. Vanwege de grote maatschappelijke gevolgen van de coronapandemie beantwoordt de raad adviesvragen in hoog tempo, vaak al binnen enkele dagen nadat nieuwe wetenschappelijke gegevens beschikbaar zijn gekomen. Beleidsmakers kunnen er zo snel mee verder. Alle COVID-gerelateerde adviezen die de raad in het verslagjaar uitbrengt worden overgenomen door de minister van VWS.
De COVID-gerelateerde adviezen leggen een aanzienlijk beslag op de betrokken commissieleden en wetenschappelijk secretarissen, van wie een grote inzet en veel flexibiliteit wordt verwacht. Bij nagenoeg alle COVID-gerelateerde adviesaanvragen die de raad in 2021 ontvangt, verzoekt de minister van VWS om op korte termijn en met de hoogste prioriteit advies uit te brengen. De Gezondheidsraad bereidt zich hier najaar 2020 op voor. In het licht van de coronapandemie wordt dan de tijdelijke Commissie Medische aspecten van COVID-19 ingesteld: een compacte commissie onder voorzitterschap van prof. dr. Bart-Jan Kullberg, tevens voorzitter van de Gezondheidsraad. De commissie kent een snel en efficiënt werkproces. Deze aanpak werpt zijn vruchten af: in het verslagjaar neemt de commissie welgeteld 26 adviezen voor haar rekening, waarvan drie in samenwerking met het Outbreak Management Team (OMT). Daarnaast brengt de Commissie Ethiek en recht twee adviezen uit, rond respectievelijk test- en vaccinatiebewijzen, en de Commissie Voeding een advies over Vitamine D en de preventie van COVID-19 en acute luchtweginfecties.
Mutaties
In 2021 doen zich meerdere ontwikkelingen voor die van invloed zijn op zowel de COVID-19-gerelateerde adviesvragen van het ministerie van VWS, als de beschikbare wetenschappelijke kennis op basis waarvan de Gezondheidsraad zijn adviezen formuleert. Aan het begin van het verslagjaar komen de eerste klinische studies naar kandidaat-vaccins beschikbaar. Was de wetenschappelijke kennis bij aanvang nog beperkt, in 2021 neemt het aantal studieresultaten snel toe. Tegelijkertijd muteert het virus. In de loop van het jaar ontstaan varianten die van elkaar verschillen in de mate waarin zij besmettelijk, ziekmakend en gevoelig zijn voor de vaccins. Na de alfa- en de deltavariant overheerst in Nederland eind 2021 de omikronvariant. Deze ontwikkelingen hebben maatschappelijke gevolgen en leiden tot nieuwe vragen bij beleidsmakers en wetenschappers. De adviezen van de Gezondheidsraad sluiten steeds aan bij deze nieuwe ontwikkelingen en inzichten.
COVID-gerelateerde adviezen in 2021
Januari
- Advies uit eerste gezamenlijk overleg OMT en Gezondheidsraad over COVID-19-vaccinatiestrategie**
- COVID-19-vaccinatie: Moderna-vaccin en vaccinatiestrategie*
- COVID-19-vaccinatie: Moderna-vaccin voor de CAS-landen*
- Testbewijzen voor SARS-CoV-2: ethische en juridische voorwaarden***
- Advies uit tweede gezamenlijk overleg OMT en Gezondheidsraad over COVID-19-vaccinatiestrategie**
Februari
- Interval BioNTech/Pfizer*
- Ethische en juridische afwegingen COVID-19-vaccinatie***
- COVID-19-vaccinatie: AstraZeneca-vaccin voor de CAS-landen*
- COVID-19-vaccinatie: AstraZeneca-vaccin*
Maart
- Vitamine D en de preventie van COVID-19 en acute luchtweginfecties***
- Spoedvragen COVID-19-vaccinatie*
- COVID-19-vaccinatie: Janssen-vaccin voor de CAS-landen*
- COVID-19-vaccinatie: Janssen-vaccin*
- Aanvulling hoog-risicopatiëntengroepen COVID-19-vaccinatie en toedieningsvormen COVID-19-vaccins*
April
- Vaccinatie van kinderen*
- Inzet AstraZeneca-vaccin*
- Interval tussen de eerste en tweede vaccinatie*
- Vaccinatie van kinderen voor de CAS-landen*
Mei
Juni
- Inzet vaccins in huidige fase COVID-19-vaccinatieprogramma*
- Leeftijdsgrens en tweede dosis AstraZeneca-vaccin*
- Vaccinatie van kinderen met een medisch risico en ringvaccinatie*
- Advies Gezondheidsraad en OMT over COVID-19 vaccinatiestrategie voor de korte en middellange termijn**
- Vaccinatie van adolescenten tegen COVID-19 in de CAS-landen*
- Vaccinatie van adolescenten tegen COVID-19*
Juli
September
November
- Boostervaccinatie tegen COVID-19: vervolgadvies*
- Boostervaccinatie tegen COVID-19 voor mensen met downsyndroom*
- Boostervaccinatie tegen COVID-19 bij personen van 18 tot 60 jaar*
December
- COVID-19-vaccinatie van jonge kinderen met verhoogd medisch risico*
- Vaccinatie van 5- tot en met 11-jarigen tegen COVID-19*
- Vaccinatie tegen COVID-19 met het Novavax-vaccin bij volwassenen*
- Inzet vaccin van Janssen als booster*
*Advies over COVID-19 vaccinatiestrategie (30)
**Advies over COVID-19 vaccinatiestrategie in samenwerking met OMT (3)
***Andere adviezen gerelateerd aan COVID-19 (3)
Vaster adviesritme
Najaar 2021 besluit de Gezondheidsraad om de advisering over vaccinatie tegen COVID-19 een structurelere plek te geven. Op 11 november wordt daartoe de tijdelijke Subcommissie Vaccinaties COVID-19 ingesteld, onder voorzitterschap van prof. dr. Christian Hoebe (zie interview op de volgende pagina). Vanaf dat moment verzorgt deze subcommissie van de vaste Commissie Vaccinaties de advisering over COVID-19-vaccinatie, op basis van de stand van de wetenschap en vanuit diverse expertises. Streven is om hierbij volgens een vaster adviesritme te werk te gaan. In de laatste maanden van 2021 is dit nog niet mogelijk. De nieuwe commissie brengt in november en december op verzoek van de minister van VWS zeven adviezen uit. Vier daarvan hebben betrekking op boostervaccinatie, twee op de vaccinatie van kinderen en een op het dan net conform het advies van het Europees Medicijnagentschap tot de markt toegelaten Novavax-vaccin.
Nieuwe inzichten
De coronapandemie is in december 2021 nog niet ten einde. Wetenschappelijk onderzoek zal de komende tijd nieuwe resultaten en inzichten opleveren. Deze ontwikkelingen leiden in 2022 tot nieuwe COVID-gerelateerde adviesvragen aan de Gezondheidsraad. De raad zal dan, net als in het verslagjaar, vanuit zijn onafhankelijke positie gevraagd of ongevraagd advies uitbrengen of eerder gegeven adviezen bijstellen als nieuwe wetenschappelijke gegevens daar aanleiding toe geven.