Woord vooraf
Hoe kun je het werk van de Gezondheidsraad in 2020 in het kort weergeven? Wat mij betreft door het verhaal te vertellen over het Vervolgadvies Gewasbescherming en omwonenden van eind juni. Alle sterktes van de Gezondheidsraad komen daarin samen. De tijdelijke, speciaal samengestelde en multidisciplinaire commissie oordeelde onafhankelijk, op basis van internationale literatuur en Nederlands onderzoek door onder meer het RIVM. Het advies kreeg waardering van kabinet en Kamer vanwege de concrete adviezen om het beleid vorm te geven, en van andere belanghebbenden zoals telers, leveranciers en omwonenden, die wij tijdens het adviestraject hebben gehoord – het maatschappelijk belang was groot. Ten slotte brachten we het advies in enkele maanden tot stand: in januari installeerden we de commissie en in juni kon ik in diverse landelijke media een toelichting geven. In dit jaarverslag vertellen we erover.
Het Vervolgadvies Gewasbescherming en omwonenden is een van de 23 reguliere adviezen uit ons werkprogramma 2020: van 5G, de inzet van MRI bij borstkankeronderzoek, emissies van ijzer- en staalgieten tot de 45-minutennorm voor aanrijtijden in de spoedzorg. Reguliere adviezen, omdat we daarnaast een groeiend aantal activiteiten verrichtten rond de plotselinge coronapandemie. In dat opzicht komt dit jaarverslag eigenlijk te vroeg. Terwijl 2020 eindigde, werd onze corona-advisering almaar intenser. Na enkele COVID-activiteiten voor en na de zomer van 2020 gingen we aan het eind van het jaar werken in wat wij zelf de snelkookpan noemden. Sinds eind november publiceerden we allerlei adviezen met een korte doorlooptijd. Zó leverden we inbreng voor het kabinetsbeleid rond COVID-19, bijvoorbeeld over de vaccinatiestrategie en ethisch-juridische vraagstukken. Dit had directe gevolgen voor de samenleving, en de adviezen kregen dan ook veel aandacht van de media. Daarin zagen we de Gezondheidsraad zoals hij is: als onafhankelijke raad die de stand van de wetenschap toepasbaar maakt voor politiek en beleid.
Dit was alleen mogelijk dankzij de inzet van alle medisch deskundigen, voedings-, veiligheids- en milieudeskundigen, epidemiologen, juristen, ethici en andere experts die samen de Gezondheidsraad vormen of als extern deskundige een bijdrage leveren. Ik dank hen hartelijk voor hun inzet. Ook de medewerkers van het secretariaat ben ik zeer dankbaar. Van hen is in 2020 veel gevraagd. Niet alleen door naast het reguliere advieswerk ook de COVID-19-advisering mogelijk te maken, maar ook door nieuwe collega’s in te werken en wegwijs te maken. Het secretariaat telde dit jaar maar liefst negentien nieuwe medewerkers, inclusief een geheel nieuw managementteam. Een groot deel van hen heeft nog nauwelijks collega’s in levenden lijve ontmoet, terwijl veel ervaren medewerkers sinds half maart 2020 evenmin op kantoor zijn geweest. Ik spreek graag mijn waardering uit voor hen allen. In deze bijzondere omstandigheden hebben zij opnieuw grote inzet en veerkracht getoond en het werk van de raad ondanks de pandemie op professionele manier ondersteund. Ik kijk ernaar uit iedereen in het echt te ontmoeten, zodra de situatie het toelaat.
Ten slotte een woord van dank aan onze opdrachtgevers, de bewindslieden en ministeries van VWS, IenW, SZW, BZK en LNV, en de Tweede en Eerste Kamer der Staten-Generaal, voor hun vertrouwen in onze advisering.
Prof. dr. Bart-Jan Kullberg